رییس پژوهشکده علوم بهداشتی جهاد دانشگاهی با اشاره به نتایج طرح پژوهشی "بررسی رابطه نقش منابع اطلاعاتی و میزان تاب‌آوری بر شدت اضطراب افراد ساکن تهران در همه‌گیری بیماری کرونا" تصریح کرد: در شرایط همه‌گیری کرونا، فضای مجازی اصلی‌ترین منبع اطلاعاتی مورد استفاده مردم بوده است؛ اما مواجهه بیش از حد اطلاعاتی می‌تواند سبب احساس اضطراب و افسردگی افراد شود و انتشار اطلاعات غلط و شایعات گمراه‌کننده از طریق رسانه‌های آنلاین، منجر به تشدید احساس اضطراب و افسردگی می‌شود.
به گزارش در خبرها، پژوهشگران پژوهشکده علوم بهداشتی جهاد دانشگاهی با اجرای یک طرح تحقیقاتی، نقش منابع اطلاعاتی و میزان تاب‌آوری بر شدت اضطراب مردم شهر تهران را مورد ارزیابی قرار دادند.
دکتر علی منتظری، رییس پژوهشکده علوم بهداشتی و مسئول طرح پژوهشی "بررسی رابطه نقش منابع اطلاعاتی و میزان تاب آوری بر شدت اضطراب افراد ساکن تهران در همه گیری بیماری کرونا: یک مطالعه بر خط" در خصوص این طرح گفت: مواجه شدن با منابع اطلاعاتی گوناگون و مواجهه بیش از حد اطلاعاتی و اطلاعات گمراه‌کننده درباره بیماری کرونا، سلامت روانی افراد را به مخاطره می‌اندازد. بیماری کرونا، سبب بروز برخی از بیماری‌های روانشناختی از جمله اضطراب می‌شود. عوامل بسیاری بر کاهش اضطراب فراگیر ناشی از کرونا تاثیرگذار است که یکی از این عوامل، میزان تاب‌آوری است.
فضای مجازی، اصلی‌ترین منبع کسب اطلاعات درخصوص کرونا
دکتر منتظری افزود: در این مطالعه که سال 1400 انجام گرفت، 400 بزرگسال تهرانی 18 سال و بالاتر مشارکت داشتند. نتایج این پژوهش نشان داد، افراد بیشترین اطلاعات خود درباره بیماری کووید -19 را از طریق فضای مجازی و سایت‌های خبری بدست می‌آورند. 173 نفر (43.25 درصد) افراد به رسانه ملی و 200 نفر (50 درصد) به پیامک‌های وزارت بهداشت "زیاد و خیلی زیاد" اعتماد داشتند. همچنین 168 نفر (42 درصد) اعلام کردند که اصلاً به شبکه‌های ماهواره‌ای (در این زمینه) اعتماد ندارند.
رییس پژوهشکده علوم بهداشتی خاطر نشان کرد: 139 نفر (34.8 درصد) از شرکت‌کنندگان در این طرح پژوهشی حداقل اضطراب، 199 نفر (49.8 درصد) اضطراب خفیف، 48 نفر (12 درصد) اضطراب متوسط و 14 نفر (3.5 درصد) اضطراب شدید داشتند. درخصوص میزان تاب‌آوری نیز 138 نفر (34.5 درصد) از مخاطبان تاب‌آوری کم، 248 نفر (62 درصد) تاب‌آوری معمولی و 14 نفر (3.5 درصد) تاب‌آوری زیاد در مقابل کرونا گزارش کردند.
تأثیر استفاده از فضای مجازی بر شدت اضطراب ناشی از کرونا
دکتر منتظری تأکید کرد: در مجموع می‌توان گفت، نوع منابع اطلاعاتی و میزان تاب‌آوری بر شدت اضطراب در افراد ساکن تهران در همه‌گیری بیماری کرونا اثرگذار بود. افرادی که زمان بیشتری را در فضای مجازی صرف کردند، در دوران همه گیری کرونا، اضطراب بالاتری را تجربه کردند و میزان تاب‌آوری بر کاهش شدت اضطراب موثر بود.
عضو هیئت علمی پژوهشکده علوم بهداشتی با تأکید بر اهمیت بررسی تأثیر این بیماری بر روی سلامت روان افراد و بیان اینکه یک بیماری همه‌گیر می تواند در ابعاد مختلف سلامتی تاثیرگذار باشد، گفت: اضطراب، حالتی روانشناختی است که تقریبا همه انسان‌ها آن را در طول زندگی تجربه می‌کنند، اما اگر از حد متعادل آن خارج شود، یک اختلال روانی محسوب می‌شود. یکی از رایج‌ترین انواع اختلالات اضطربی اختلال اضطراب فراگیر است.
وی خاطر نشان کرد: برخی افراد تقریباً در مورد هرچیزی مضطرب و نگران به نظر می‌رسند. این گونه افراد را می‌توان مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر طبقه‌بندی کرد. ویژگی‌های اصلی اختلال اضطراب فراگیر، اضطراب و نگرانی مفرط در حوزه‌های متفاوتی مانند کار و وظایف روزانه است که کنترل آنها برای فرد دشوار است. به علاوه اینگونه افراد دچار علائمی جسمی مانند بی‌قراری، احساس تشویش یا بی‌تابی، خستگی زودرس، مشکلات تمرکز یا تخلیه ذهنی، تحریک پذیری، تنش عضلانی و اختلالات خواب می‌شوند.
تاب‌آوری، ظرفیتی برای مقاومت در برابر سختی‌ها
رییس پژوهشکده علوم بهداشتی افزود: از سوی دیگر، تاب‌آوری ظرفیتی است که موجب می‌شود افراد در برابر سختی‌ها مقاومت کرده و از ناملایمات به سمت زندگی سالم حرکت کنند. گرچه اختلاف نظرهایی در رابطه با تعریف دقیق تاب‌آوری در بین نظریه‌پردازان وجود دارد، اما همگی بر دو نکته در خصوص تعریف تاب‌آوری اتفاق نظر دارند: اول اینکه شخص، خطر جدی را تجربه کرده باشد و دوم اینکه در مواجهه با این خطر جدی، به طریقی از خود عملکرد مثبت نشان داده باشد. افراد دارای تاب‌آوری بالا، توان مقابله و انطباق مناسبی با رویدادهای استرس‌زا را دارند و به خوبی از پس دشواری‌های ناگزیر زندگی برمی‌آیند. همچنین تاب‌آوری باعث محافظت افراد در برابر تأثیرات منفی عوامل استرس‌زای زندگی و آسیب‌های روانی مانند اختلال اضطراب فراگیر می‌شود؛ بنابراین ممکن است ارتقای سلامت روان عمومی در طول شیوع کووید-19 از طریق افزایش تاب‌آوری مفید باشد.
ویروسی به نام ایجاد شایعات گمراه‌کننده و انتشار اطلاعات غلط
عضو هیئت علمی پژوهشکده علوم بهداشتی با اشاره به اینکه اخیراً سازمان سلامت جهان (WHO)، دو واژه با عناوین "مواجهه بیش از حد اطلاعاتی (Infodemic)" و"اطلاعات گمـراه‌کننـده (Misinformation)" در مقابله با ویروس کرونا مطرح کرده است، خاطر نشان کرد: از دیگر موارد تاثیرگذار بر سلامت روان، نوع و منبع اطلاعاتی افراد در زمان همه‌گیری یک بیماری است. سازمان سلامت جهان و دفتر منطقه‌ای آن در آمریکا (Pan American Health Organization) اعلام کردند که مواجهه بیش از حد اطلاعات خود می‌تواند سبب احساس اضطراب و افسردگی افراد شود. به عبارتی دیگر علاوه بر گسترش جهانی ویروس، نوع دیگری از همه‌گیری، ایجاد شایعات گمراه‌کننده، انتشار اطلاعات غلط از طریق رسانه‌های آنلاین، پخش ویدیوها از طریق پلتفرم‌های پیام‌رسان مانند توییتر، فیس بوک، اینستاگرام، واتساپ و یوتیوب است. به همین دلیل سازمان سلامت جهان در یک سایت اطلاع‌رسانی “mythbuster” به این موضوع واکنش نشان داده و شایع‌ها و دروغ‌های خطرناک در مورد این بیماری را اعلام کرده است.
دکتر منتظری تصریح کرد: مواجهه با اخبار بیماری کرونا، ابعاد مختلف زندگی افراد را تحت تاثیر قرار داده و سلامت روانی افراد را با مشکل مواجه کرده است. اگر چه قرنطینه و حفظ فاصله اجتماعی از روش‌های موثر مقابله با بیماری‌های واگیر است، اما این روش‌ها آثار روانی زیادی نظیر استرس، نگرانی، ترس و اضطراب را در بین افراد جامعه به وجود می‌آورد که هر کدام از این پیامدها، آثار مخرب منحصر به خود را در زندگی افراد در طول زمان نشان می‌دهند. از طرفی به دلیل اینکه افراد بیش از هر زمان دیگری اخبار مربوط به بیماری را از طریق رسانه‌های گروهی و شبکه‌های اجتماعی پیگیری می‌کنند، تحت تاثیر اخبار منتشر شده، پیامدهایی نظیر نگرانی، استرس و اضطراب را در زمان همه‌گیری تجربه می‌کنند. بنابراین با توجه به سرعت شیوع این بیماری و اثرات قابل ملاحظه اقتصادی، اجتماعی و روانشناختی آن، نیاز به شناخت بیشتر عواقب بیماری و شرایط حاصل از آن بر روی سلامت روان افراد حائز اهمیت است.
وی تأکید کرد: از طرفی مواجه شدن با منابع اطلاعاتی گوناگون اعم از سایت‌های پزشکی و غیرپزشکی، شبکه‌های ماهواره‌ای و فضای مجازی و در نهایت خطر مواجهه، اطلاعات بیش از حد و اطلاعات گمراه‌کننده، نیاز به مطالعه تاثیرات اینگونه منابع بر مولفه های روانشناختی را بیش از پیش آشکار می‌سازد. بنابراین، شناسایی عوامل موثر بر اختلالات روانشناختی در سطح جامعه امری ضروری بوده تا با راهکارها و روش‌های مناسب روانشناختی بتوان سلامت روان افراد را حفظ نمود. در این زمینه، آگاهی از میزان و منبع دانش عموم مردم و سطوح اضطراب و اقدامات رفتاری آنها می‌تواند اطلاعات مفیدی جهت برنامه‌ریزی مداخلات آموزشی و مهار کارآمدتر همه‌گیری در اختیار سیاست‌گذاران بگذارد.
به گزارش روابط عمومی پژهشکده علوم بهداشتی جهاد دانشگاهی، این طرح پژوهشی به سرپرستی دکتر منتظری و با همکاری آزاده طاولی، فرزانه مفتون، منصوره فرهنگ نیا، فاطمه نقی زاده موغاری، ملیکا نورانی، نگار تشکری، حوریه حسن پور انجام شد.
انتهای پیام
